Vrijwel iedereen heeft wel eens last van stress. In onze samenleving zijn er echter steeds meer mensen die aangeven dat de stressklachten dusdanig van aard zijn, dat de klachten hen belemmeren in het dagelijks leven. De klachten zijn zodanig dat het ten koste gaat van plezier in het leven. Denk maar bijvoorbeeld aan overmatig piekeren, zich gespannen voelen, of somber en lusteloos, het idee hebben "te worden geleefd", gevoelens die in ernstige mate kunnen duiden op overspanning of burnout.

Mindfulness als term die oorspronkelijk uit de boeddhistische psychologie stamt, waar men het beschouwt als een van de belangrijkste pijlers voor het oplossen van het menselijk lijden. Ook in de seculiere westerse benadering gaat het hierbij om bewustzijn en doorbreken van niet helpende mentale gewoontepatronen.

Negatieve patronen doorbreken met mindfulness

Je kunt mindfulness misschien nog het beste uitleggen aan de hand van zijn tegenpool: mindlessness oftewel een mentale staat die zich kenmerkt door het ‘draaien op automatische piloot’, volgens automatische patronen van gedachten, gevoelens, en gedrag, in de loop der jaren zo ingesleten en die je niet erg in de hand hebt en samengaat met veel oordelen over hoe dingen gaan en zouden moeten gaan.  

DIt hoeft niet direct erg te zijn, maar je kunt je voorstellen dat het op automatische piloot denken, voelen en handelen, indien vooral negatief geladen, als gevolg heeft dat

1. je vaak niet zelf bewust kiest voor wat het beste voor je is in een bepaalde situatie (want de keuze wordt bepaald door die automatische gedachten etc.), en
2. je leven je in min of meerdere mate ontgaat (omdat je er met je aandacht niet echt bij bent).

Het gevaar van stress, of gevoelens van angstigheid of somberheid, ligt dan ook gauw op de loer in onze gejaagde, hoge eisen stellende maatschappij.

Mindfulness is een goed werkzaam tegengif, daar het juist het volgende inhoudt: "bewust aandachtig zijn voor wat er in het moment zelf plaatsvindt, op een onbevangen, milde, niet-oordelende manier" (Kabat-Zinn, 1990). Deze vorm van aandacht is niet gevangen in het verleden (allerlei onprettige dingen die gebeurd zijn) of de toekomst (piekeren over wat er nog allemaal moet gebeuren of kan gebeuren), maar is sterk aanwezig in het moment zelf, in het "hier en nu".

Dat klinkt eenvoudig, maar is in de praktijk lastig, omdat we het niet gewend zijn. We zijn bijvoorbeeld gewend alles te (be)oordelen, in te delen in “dit moet of wil ik” versus “dat wijs ik af”. Het vereist veel oefening om je innerlijke ervaring meer te nemen zoals die is in het moment. Dit is inclusief meer acceptatie van onszelf: ook onszelf gewoon meer nemen zoals we zijn (het is op dit moment ook nu eenmaal zo, het heeft weinig zin het te ontkennen of af te wijzen, dat schept alleen maar spanning).

Dit wil niet zeggen dat alles onveranderbaar is en je alles passief ondergaat. Niets is minder waar. Echte aandacht voor het moment leert je dat alles voortdurend in verandering is en als je er maar echt voor openstaat, je ook zelf (radicaal) kunt veranderen, als je je ten volle bewust wordt van de automatische processen in jezelf. Die verandering vindt alleen niet plaats door middel van je wil, maar meer van nature, vanzelf, in overeenstemming met de werkelijke “aard van het beestje”, dat meer ruimte krijgt.

Loslaten van gedachten voor een stressvrij leven

Deze oefeningen hebben de volgende gevolgen: meer loslaten van allerlei gedachten en gevoelens die ons teveel in beslag nemen, ontspanning, opener en spontaner antwoorden op uitdagingen van buiten en ... meer genieten van alledaagse dingen. Je leert jezelf ook milder te benaderen, doordat je ook jezelf minder zult beoordelen of zelfs veroordelen. Je zult zien dat het niet hoeft op alle gebieden perfect te moeten presteren (werk, gezin, sociale contacten, etc.). Je zult leren de dingen meer te accepteren zoals ze zijn. Paradoxaal genoeg opent dat juist weer nieuwe mogelijkheden tot positieve verandering, doordat je minder star vastzit in de hardnekkige en belemmerende gedachten en gevoelens.

Training tegen somberheid en burnout klachten 

De effectiviteit van deze training op het welbevinden is wetenschappelijk onderzocht en aangetoond in verschillende Amerikaanse en Europese onderzoeken (vermindering van stressklachten, angstigheid, somberheid, burnout klachten, alsmede een verhoging van positieve gevoelens). In Tilburg werken wij met de Universiteit ook samen aan het onderzoek naar deze methode in Nederland (zie onder Onderzoek).

Klik hieronder voor meer informatie over: